راهبردها و سیاستهای باز زنده سازی و بازآفرینی محدوده های تاریخی- فرهنگی

   راهبردها و سیاست­های باززنده­ سازی و بازآفرینی محدوده­های تاریخی- فرهنگی به تصویب ستاد ملی بازآفرینی شهری رسید. این سند بعنوان نخستین بیانیه رسمی با رویکردی جدید به بافت­های تاریخی در تعریف و تبیین رویکرد متعادل حفاظت و توسعه این پهنه­ های ارزشمند و ثروت­های فرهنگی کشور تنظیم و ابلاغ می­گردد. کلیه صاحب­نظران، دستگاه­های مختلف مسئول و حرفه­مندان می­توانند   دیدگاه­ها و نظرات خود را حداکثر ظرف مدت 2 هفته از انتشار این سند به دبیرخانه ستاد ملی بازآفرینی شهری ( شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران) ارائه تا پس از جمع­بندی نقطه نظرات به شکل سندی جامع در اختیار کلیه ذی­نفعان قرار گیرد.

محدوده­ های تاریخی- فرهنگی به بخش یا بخش­هایی از شهر اطلاق می­شوند که منعکس کننده ­ارزش­های فرهنگی- تاریخی شهر بوده و از تعامل پیوسته سه دانش تاریخی زیست سرزمینی (فرهنگ)، دانش زیست اقلیمی یا زیست­بوم (طبیعت) و دانش فنی زمانه انسان­های ساکن در یک پهنه زیستی در طول تاریخ شکل گرفته و به لحاظ ویژگی­های شکلی و ساختار متشکله، قابل تمایز از سایر پهنه­های  شهری اند. این بخش­ها در قالب محدوده­های تاریخی- فرهنگی شهر توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعیین می­شوند.

   محدوده­های تاریخی – فرهنگی شهرها با توجه به ویژگی­های شکلی ( ریخت­شناسی)، عناصر و اجزاء متشکله، ساختارهای فرهنگی– اجتماعی قابل شناسائی­ اند. این پهنه­ های شهری ارزشمند نیازمند رویکردی ویژه در نظام سیاست­گذاری  ، برنامه ­ریزی و طرح­ریزی توسعه­اند.

·         محدوده­ های تاریخی– فرهنگی شهرها بعنوان ثروت­های فرهنگی، بیانگر ارزش­های فرهنگی– اجتماعی، فضایی- کالبدی و مواهب زیست محیطی­ اند. لذا توجه توامان به حفاظت از میراث ناملموس ( معنوی)- طبیعی و ملموس در این محدوده ­ها ضروری است.

·         محدوده­ های تاریخی- فرهنگی به منزله بخشی جدایی­ ناپذیر از پیکره و استخوانبندی شهر امروزاند. لذا پرداختن به موضوع بهسازی و باززنده ­سازی این پهنه ­های ارزشمند باید با رویکردی شهرنگر در مقیاس شهر و سرزمین مورد توجه قرار گیرد.

·         بافت های تاریخی- فرهنگی به منزله عرصه­ای در بردارنده عناصر و مجموعه­های تاریخی و ارزشمند، شبکه به هم تنیده ­ای که ساختار و سازمان فضائی بافت را تشکیل می­دهد، فضاهای عمومی که مکان رویداد و قلمرو تعاملات اجتماعی بوده و نیز محلات که پهنه­ های سکونت را در این محدوده تعریف می­کنند شناخته می­شوند.

حفاظت از وحدت و یکپارچگی ساختار کالبدی- اجتماعی و کارکردی در فرایند باززنده­سازی و بهسازی این محدوده­ها ضروری است.

·         با توجه به نقش محوری ساکنان در فرایند بهسازی و باز زنده سازی و به منظور جلب مشارکت همه جانبه آنان، ضروری است طرح ها و برنامه های بازآفرینی این محدوده ها با رویکرد توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی ساکنان شرایط را برای حضور و مشارکت آنان فراهم نمایند. 

 ·         بهسازی و باززنده ­سازی محدوده­ های تاریخی_فرهنگی فرایندی جامع، تدریجی و پیوسته از مجموع اقدامات کالبدی و غیر کالبدی

وضوعی- نرم­ افزاری)  و همچنین زیرساختی با رویکردی حفاظت محور است. اقدامات مقطعی، پروژه محور و صرفا کالبدی به تنهایی پاسخگوی مشکلات نخواهد بود. بازگشت این بخش از مکانهای شهری به جریان جاری حیات شهر، در فرایندی گام به گام وبرنامه محور میسر است.

·         یکی از ارکان بازآفرینی محدوده­های تاریخی- فرهنگی، تجدید حیات اقتصادی، از طریق باز تعریف نقش و کارکرد آن­ها با توجه به نیازهای اقتصادی شهر است (هم راستا با راهبرد توسعه شهر).

·         فرایند باززنده­ سازی محدوده­های تاریخی– فرهنگی موضوعی چند وجهی و فرابخشی است لذا نیازمند مشارکت و حضور کلیه دستگاهها و کنشگران دخیل است. ایجاد فضای تصمیم­سازی و تصمیم­گیری مشترک از طریق تشکیل کارگروه­های تخصصی با حضور نمایندگان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، شورای عالی استان­ها و همچنین کمیسیون­های تخصصی مجلس شورای اسلامی و نمایندگان سازمان های مردم نهاد ضروری است.

·         ضمن تاکید بر نقش محوری مدیریت شهری (شوراها و شهرداری ها)، با توجه به ضرورت ایجاد فضای مدیریتی هماهنگ، یکپارچه و با اختیارات جامع و کافی، تشکیل مدیریت حفاظت و باز زنده سازی محدوده های تاریخی- فرهنگی متناسب با ظرفیت و توان هر شهر پیشنهاد می گردد.

·         تدوین نظام­نامه نحوه اقدام در زمینه حفاظت و باززنده­ سازی محدوده­های تاریخی– فرهنگی شهرها توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری وزارت راه شهرسازی- وزارت کشور و شورای عالی استان­ها ضروری است این طرح پس از تصویب در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ملاک عمل خواهد بود.

·         با توجه به ضرورت تعمیم و ترویج این رویکرد نوین به بافت های تاریخی- فرهنگی و گسترش این نگرش به ابعاد و سطوح مختلف حرفه، نظام مدیریت و جامعه دانشگاهی، "برنامه نظام مدیریت تغییر" توسط دبیرخانه با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنظیم و به ستاد ملی بازآفرینی شهری جهت بررسی و تصویب ارائه می گردد. مستندسازی، اطلاع رسانی، آموزش و ترویج از اهم ارکان این برنامه خواهند بود.