تاریخ انتشار : 1395/05/13
نشست چهاردهم ایران‌شهر با موضوع "دیالکتیک عام و خاص:حکمت خسروانی-بخش دوم" روز سه‌شنبه 12 مردادماه 95 ساعت 16 با سخنرانی آقای دکتر پرویز پیران در خانه گفتمان شهر و معماری برگزار شد.
ایشان سخنرانی خود را با بیتی از مولوی آغاز کرد: مستمع ساده آید بی‌ملال، صد زبان گردد به گفتن گنگ و لال.
وی عرفان را به دو قسمت تقسیم کرد عرفان پویای زندگی و عرفان ایستای عزلت طلب. سپس افزود مقصود امروز ما عرفان پویاست.
دکتر پیران در ادامه افزود: حكمت خسروانی به ایران باستان باز می‌گردد و هنوز برای دنیای امروز ما حرف تازه دارد. که اگر نقادانه و با دانش امروزی نگاه كنیم، می‌توانیم عناصری از حكمت خسروانی بیابیم كه حداقل برای بازسازی اخلاقی كه نابود شده یا در حال نابودیست، از آن استفاده كنیم. زیرا حكمت خسروانی اساساً عملیاتی و تحققی است. اما واقعیت این است كه در حكمت خسروانی تمایلی به نو شدن دیده می‌شود، خصوصا كه نو شدن یكی از اصول بنیادین حكمت خسروانی است. حكمت خسروانی بر خلاف فلسفه یونانی آمیخته به دین است، اما لازم است تاكید شود نگرش دینی آن كاملا از جهاتی با ادیان متفاوت است. مسأله بعدی این است كه مهمترین تحریف‌هایی كه در مورد آن صورت داده‌اند، متهم كردن آن به ثنویت است، در صورتی كه وقتی متون اصلی را می‌خوانیم بارها وحدانیت را شاهدیم، علت نیز آن است كه برای درك ایران باستان سلسله مراتب ایزدان و پهلوانان را بفهمیم. زیرا معنای ایزد و پهلوان با آنچه که در طول تاریخ رایج شده، متفاوت است.
ایشان با اشاره به مهمترین اصول حکمت خسروانی-تحققی و عملی بودن آن-افزود عرفان هم بعنوان پایه هویتی ایران، می‌بایست عملیاتی باشد و این میسر نیست جز رسیدن به آیین عیاری و فتوت!
وی با اشاره به دو منبع اجتماعی قوی(محله، صنف و حرفه) در گذشته ایران، تأکید کرد جنبه عملیاتی شدن عرفان از محله یا حرفه می‌آمده است.
ایشان با تأکید بر عدم تکرار گذشته افزود اکنون زمان دستیابی به منبعی به روز و قرن 21 امی با رعایت الزامات امروز بعنوان پادزهری برای بی‌اخلاقی رسیده است.
سپس با اشاره به تحریف شدید در تاریخ ایران باستان، تأکید کرد لزوم رسیدن به حکمت خسروانی، بازگشت به ایران باستان است.
در ادامه ایشان زمینه‌های تحریف حكمت خسروانی را برشمرد:
- دگرگونی زبان؛
- بحث‌های تاریخی ایران دردوره دین‌فروشی؛
- دین‌باوران بدون توجه به ماهیت؛
- تحریف آگاهانه برای توجیه نظام سیاسی الگوی قدرت؛
- ترس عرفا از تعصب اهل کلام، اخباریون و فلسفه‌دانان؛ و
- حمله بیابان‌گردان به ایران.
پیران با اشاره به تحقیق و تحلیل محتوایی اوستا، افزود یکی از موضوعات غریب دست یافته این بود که در 3000 سال پیش، ما به قدرت انتزاع بی‌مانندی روبرو هستیم که قطعاً جامعه‌ای که دارای این قدرت اندیشه بوده است، تحولات اجتماعی- اقتصادی آن باید فراتر از آنچه که هست و فکر می‌کنیم، باشد.
در گاتاها عناصری باورنکردنی از امر رؤیت دیده می‌شود که سهروردی از آن به عنوان دیدار اهورامزدا یا دیدار دوست یاد می‌کند.
وی با اشاره به لزوم همراهی ایمان ودانایی، افزود نیایشی که با دانایی همراه نباشد بی‌فایده است. چراکه نیایش باید از دل برآید.
دکتر پیران ضمن تأکید بر به بیت به نام خداوند جان و خرد، به اهمیت کلمه جان اشاره کرد و تصریح کرد متأسفانه امروزه کلمه جان(نیروی حیات) حذف شده و روح جایگزین آن شده است.
در ادامه افزود مسئله جان و دل از بنیان‌های اصلی عرفان ایرانی- اسلامی اند.
پس از آن دکتر پیران اصول و بنیان‌های حکمت خسروانی را برشمرد:
- اهورا یا خرد مطلق و فزایندگی؛
- مزدا یا خردورزی؛
- داد و راستی؛
- نفی نیرو؛
- فر اهورایی(فره‌ی ایزدی)؛
- همبستگی آفرینش و آفریننده؛
- گشوده راهی؛
- کامجویی از هستی؛
- فرش‌گرد؛
- نوروز؛
- اهریمن؛ و
- سوشیانت(راننده‌ای که در آینده می‌آید).
وی با اشاره به وجود سه عالم حسی، معنوی و خیال همچنین شکل‌گیری نظام خردورزی و عرصه اهورایی- اهریمنی تأکید کرد هدف نیروی هستی که انسان را به تعالی معنوی و کمال مادی می‌رساند، تنها رسیدن به دیدار دوست می‌باشد.
در پایان ایشان با معرفی فارابی و ابن‌سینا به عنوان دو ستاره اصلی در حکمت خسروانی، تأکید بر خواندن چهارکتاب شاهنامه، گلستان، مثنوی و حافظ نمود و پس از پرسش و پاسخ و نقد و بررسی جلسه به پایان رسید.
